Tân Tổng thống của Mexico, bà Claudia Sheinbaum, sẽ phải đối mặt với một thách thức mới khi thực hiện giấc mơ độc lập về năng lượng mà người tiền nhiệm của bà đã chi 17 tỷ USD cho một nhà máy lọc dầu mới: sự thiếu hụt nguồn cung dầu thô trong nước.
Nhà máy lọc dầu Olmeca của công ty dầu khí quốc gia Pemex tại Dos Bocas
Mặc dù Mexico là một quốc gia sản xuất dầu thô lớn, sản lượng từ các mỏ dầu cũ, chủ yếu nằm ở Vịnh Mexico, đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn bốn thập kỷ qua. Nếu không có đầu tư đáng kể vào khai thác và sản xuất, Mexico có thể sẽ phải nhập khẩu dầu thô để cung cấp cho các nhà máy lọc dầu mở rộng trong thập kỷ tới, điều này trước đây chưa từng xảy ra đối với một quốc gia xuất khẩu quan trọng toàn cầu.
Trong nhiều năm, công ty Pemex thuộc sở hữu nhà nước không đáp ứng được nhu cầu nhiên liệu trong nước vì các nhà máy lọc dầu lỗi thời của họ không thể xử lý loại dầu thô nặng Maya mà họ chủ yếu khai thác. Điều này khiến Mexico phải xuất khẩu dầu thô trong khi phải nhập khẩu xăng và diesel, phần lớn từ Hoa Kỳ.
Tổng thống sắp mãn nhiệm Andres Manuel Lopez Obrador đã cam kết thay đổi điều mà ông coi là sự phụ thuộc đáng xấu hổ vào nhiên liệu động cơ nhập khẩu. Ông đã cho xây dựng một nhà máy lọc dầu mới với công suất 340.000 thùng/ngày ở bang Tabasco quê hương mình để bù đắp sự thiếu hụt nguồn cung nhiên liệu do sáu nhà máy lọc dầu của Pemex không được đầu tư đủ để vận hành tối đa công suất trong nhiều thập kỷ.
Nhà máy lọc dầu Olmeca của Lopez Obrador ở Dos Bocas đã vượt quá ngân sách và trễ hẹn, nhưng một khi đi vào hoạt động hoàn toàn, Mexico có thể gần như cung cấp đủ nhiên liệu động cơ mà nước này tiêu thụ trong vài năm. Tuy nhiên, các dự báo trước đây chưa được công bố từ bộ năng lượng, mà Reuters có được, cho thấy giai đoạn này sẽ ngắn ngủi, và Pemex có thể sẽ phải bắt đầu nhập khẩu dầu thô khi sản lượng giảm nhanh chóng từ năm 2030.
Pemex, bộ năng lượng và văn phòng tổng thống đã không trả lời yêu cầu bình luận về câu chuyện này.
Zama, một mỏ nước nông trên bờ vực của một mỏ nước sâu, và Trion, một mỏ nước sâu siêu sâu, sẽ tạm thời nâng sản lượng lên gần 2,247 triệu thùng/ngày vào năm 2028 từ khoảng 1,8 triệu thùng/ngày hiện nay, theo kịch bản trung bình trong ba kịch bản mà bộ năng lượng đưa ra. Kịch bản lạc quan nhất dự đoán sản lượng sẽ đạt 2,390 triệu thùng/ngày, và kịch bản bi quan nhất là 2,164 triệu thùng/ngày.
Cả ba kịch bản, bao gồm một số phát hiện mới, đều dự đoán sản lượng sẽ giảm nhanh chóng từ năm 2030. Điều đó có nghĩa là Mexico sẽ phải bắt đầu nhập khẩu dầu thô sớm nhất là trong thập kỷ tới nếu muốn vận hành các nhà máy lọc dầu ở gần công suất tối đa, một nguồn tin từ bộ năng lượng quen thuộc với các dự báo cho biết. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nước này sẽ không còn xuất khẩu dầu thô nữa.
Zama và Trion cũng có thể làm thất vọng, nguồn tin này nói thêm rằng những phát hiện gần đây khác đã như vậy.
TIỀM NĂNG CHƯA KHÁM PHÁ
Alma America Porres, người từng giữ hai nhiệm kỳ là ủy viên của cơ quan quản lý hydrocacbon, bao gồm cả thời kỳ cải cách năng lượng mang tính bước ngoặt cách đây một thập kỷ nhằm mở cửa ngành này, cho biết các trữ lượng dầu thô đã được chứng minh của Mexico cho thấy sự thiếu hụt có thể xảy ra sớm hơn.
“Các trữ lượng đã được chứng minh cho chúng ta bức tranh thực tế nhất về những gì hiện có,” bà nói. “Tôi không thấy có phát hiện lớn nào, một phát hiện có quy mô như Trion hoặc Zama, trong thời gian tới.”
Đầu năm nay, Mexico báo cáo rằng trữ lượng dầu thô đã được chứng minh của nước này đã giảm xuống 5,978 tỷ thùng từ 6,155 tỷ thùng một năm trước đó. Tuy nhiên, trữ lượng đã được chứng minh tổng thể của nước này đã được nâng lên nhờ khí tự nhiên.
Sản lượng từ các mỏ dầu cũ – bao gồm mỏ Cantarell, từng là mỏ lớn thứ hai trên thế giới sau Ghawar ở Saudi Arabia – đã giảm nhanh chóng trong những năm gần đây. Các mỏ mới hơn đã không bù đắp được.
Lopez Obrador đã đầu tư mạnh vào sáu nhà máy lọc dầu, tăng cường xử lý lên khoảng 1 triệu thùng/ngày. Dù vậy, các nhà máy lọc dầu lỗi thời của họ vẫn sản xuất lượng dầu nhiên liệu kỷ lục thay vì các nhiên liệu động cơ cần thiết.
Với việc nhà máy lọc dầu Olmeca bắt đầu hoạt động và sửa chữa các nhà máy cũ hơn, bộ năng lượng dự báo họ sẽ xử lý 1,6 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, gần hơn nhưng vẫn thấp hơn mức tiêu thụ khoảng 1,7 triệu thùng mỗi ngày, theo dữ liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế.
Các chuyên gia đã cho rằng số tiền khổng lồ chi cho nhà máy lọc dầu Olmeca có thể đã được chi tốt hơn cho việc thăm dò và sản xuất dầu mỏ, và đa dạng hóa vào các nguồn năng lượng tái tạo.
Lopez Obrador, một người theo chủ nghĩa dân tộc tài nguyên, đã không tổ chức các cuộc đấu thầu cho các khu vực có thể khuyến khích các công ty dầu khí khác thăm dò và đầu tư vào khai thác nước sâu và dầu đá phiến trên đất liền, nơi Pemex thiếu chuyên môn và tiền bạc.
Khung pháp lý cho phép sự tham gia của các công ty để vận hành các mỏ dầu một mình – hoặc liên kết với Pemex – vẫn được duy trì ngay cả sau khi Lopez Obrador thúc đẩy các cải cách khác ưu tiên Pemex.
“Phần thăm dò đòi hỏi rất nhiều đầu tư, đầu tư mà Pemex không nhất thiết phải có tiền,” Carla Gabriela Gonzalez, một cựu quan chức cấp cao khác tại cơ quan quản lý hydrocacbon cho biết.
“Và đó là nơi mà các công ty tư nhân tạo ra giá trị: bởi vì họ đầu tư vào thăm dò, và khoản đầu tư đó không tốn tiền của nhà nước Mexico. Ngược lại, những công ty này đã trả tiền cho nhà nước Mexico để có quyền thăm dò.”
Ba kỹ sư của Pemex tại bộ phận thăm dò và sản xuất của công ty, và kỹ sư tại bộ năng lượng đồng ý rằng công ty nhà nước có thể được hưởng lợi rất lớn từ sự tham gia của khu vực tư nhân.
“Điều chúng tôi cần là một chiến lược thăm dò rộng rãi, giống như Petrobras ở Brazil đã có, thay vì tập trung vào việc tăng cường năng lực lọc dầu,” nguồn tin từ bộ năng lượng nói.
Pemex đặt Sheinbaum vào tình thế khó xử: bà đã định vị mình là người bảo vệ di sản dân tộc tài nguyên của người cố vấn của mình, yêu cầu đầu tư trong khi những người khác đang đa dạng hóa vào các nguồn năng lượng tái tạo.
Sheinbaum đã đề xuất chi nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng gió và mặt trời để sản xuất điện. Kế hoạch của bà cho Pemex vẫn chưa rõ ràng và nhóm của bà đã không trả lời yêu cầu bình luận thêm.
Với bằng tiến sĩ về kỹ thuật năng lượng từ Đại học Tự do Quốc gia Mexico, Sheinbaum là một trong những tác giả chính của chương về ngành công nghiệp của Ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc vào năm 2014.
Một trong những cố vấn của Sheinbaum về các vấn đề năng lượng cho biết rằng có khả năng sẽ có một số hợp tác với các công ty tư nhân trong nhiệm kỳ tổng thống của bà để tăng cường thăm dò và sản xuất, với ưu tiên dành cho những công ty đã hoạt động tại Mexico.
