Dự thảo Nghị định Kinh doanh xăng dầu lần 4 gây tranh cãi về quy định mua bán và chiết khấu

Dự thảo lần thứ tư của Nghị định kinh doanh xăng dầu đang thu hút sự chú ý của dư luận và các doanh nghiệp liên quan, khi một số điều khoản mới đề xuất trong văn bản này gây ra tranh luận sôi nổi. Đáng chú ý nhất là quy định yêu cầu thương nhân phân phối (TNPP) chỉ được lấy hàng từ đầu mối kinh doanh xăng dầu, tức là “cấm mua bán lẫn nhau” – một điều kiện kinh doanh mà nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng chưa hợp lý.

Ảnh minh họa

Tại cuộc họp báo thường kỳ quý III của Bộ Công Thương, ông Phan Văn Chinh, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, cho rằng việc quy định TNPP chỉ được mua hàng từ đầu mối nhằm quản lý chặt chẽ ngành kinh doanh xăng dầu, vốn là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, ý kiến từ nhiều thương nhân cho rằng điều kiện này không hợp lý, vì theo họ, “có điều kiện” nên được hiểu là các yêu cầu về thủ tục hành chính, không phải giới hạn khả năng mua bán giữa các đơn vị với nhau.

Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, ông Bùi Ngọc Bảo, cũng đã lên tiếng, cho rằng điều kiện này có thể vượt quá khuôn khổ pháp luật và đi ngược lại nguyên tắc tự do kinh doanh. Ông nhấn mạnh rằng, khi doanh nghiệp đã đáp ứng đủ các điều kiện để tham gia thị trường, không nên có quy định bắt buộc họ phải lấy hàng từ một nguồn duy nhất, làm giảm tính cạnh tranh trên thị trường.

Không chỉ các doanh nghiệp, Liên đoàn Công nghiệp Thương mại Việt Nam (VCCI) cũng đã đưa ra ý kiến phản đối quy định này, cho rằng nó không hợp lý và không phù hợp với nền kinh tế thị trường. Đồng quan điểm, Bộ Tư pháp cảnh báo rằng, việc hạn chế TNPP mua bán lẫn nhau có thể làm giảm sự lựa chọn nguồn cung và có khả năng vi phạm chính sách cạnh tranh của Nhà nước.

Trước những ý kiến phản biện mạnh mẽ, VCCI và Bộ Tư pháp đã đề nghị sửa đổi dự thảo theo hướng cho phép TNPP có quyền mua bán với nhau, giúp thị trường xăng dầu được linh hoạt và cân bằng nguồn cung hơn.

Vấn Đề Chiết Khấu Xăng Dầu Cũng Gây Chú Ý

Bên cạnh quy định về nguồn hàng, vấn đề chiết khấu xăng dầu trong dự thảo cũng là một nội dung được thảo luận nhiều. Trong năm 2022, thị trường xăng dầu Việt Nam chứng kiến nhiều biến động khi giá xăng dầu thế giới tăng cao, dẫn đến tình trạng khan hiếm nguồn cung tại nhiều khu vực trong nước. Nhiều TNPP cho biết họ chỉ nhận được chiết khấu từ đầu mối khi đầu mối quyết định bán ra, làm cho TNPP phải chờ đợi mà không có sự đảm bảo về lợi nhuận ổn định.

Ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc, chia sẻ rằng trước đây, TNPP còn có lợi nhuận từ chênh lệch giá mua – bán. Tuy nhiên, từ năm 2022, mức lợi nhuận này gần như về mức bằng không, khiến nhiều thương nhân gặp khó khăn trong kinh doanh. Một số chuyên gia khuyến nghị không nên quy định cụ thể về mức lợi nhuận cho từng mắt xích trong chuỗi cung ứng, mà nên để các bên tự thương lượng để đảm bảo tính cạnh tranh và lợi ích kinh tế.

Bộ Công Thương Đề Xuất Chính Sách Tự Quyết Giá Bán Xăng Dầu

Để giải quyết những bất cập này, trong dự thảo mới, Bộ Công Thương đã đề xuất phương án cho phép đầu mối tự quyết giá xăng dầu. Theo đó, các yếu tố cấu thành giá sẽ được Nhà nước công bố, nhưng doanh nghiệp có quyền tự quyết định mức giá bán lẻ dựa trên tình hình kinh doanh thực tế và phải báo cáo giá về cơ quan quản lý để giám sát. Giá bán tối đa sẽ được xác định dựa trên chi phí tạo nguồn, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức và thuế giá trị gia tăng, giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong điều chỉnh giá bán.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, nhận định rằng cách tính giá này vẫn chưa phải là giải pháp tối ưu và có thể cần thêm các điều chỉnh để phù hợp với cơ chế thị trường. Ông gợi ý rằng thay vì chỉ định mức giá cố định, nên để doanh nghiệp tự quyết định giá bán dựa trên đầu vào – đầu ra của mỗi đơn vị, nhằm đảm bảo công bằng và lợi ích kinh tế.

Những ý kiến đóng góp và tranh luận này sẽ là cơ sở quan trọng để cơ quan soạn thảo tiếp tục chỉnh sửa dự thảo Nghị định kinh doanh xăng dầu, hướng tới một môi trường kinh doanh linh hoạt, công bằng và bền vững hơn cho các doanh nghiệp trong ngành.